Đột quỵ do thiếu máu cấp hay còn gọi là nhồi máu não là loại đột quỵ thường gặp nhất, chiếm đến 2⁄3 trường hợp đột quỵ. Đây là tình trạng thiếu máu não cục bộ do tắc nghẽn động mạch não (huyết khối gây ra) và hẹp động mạch não làm giảm lưu lượng tuần hoàn máu trong động mạch não gây hoại tử.
Trong bài viết này, Thuocthang.com.vn sẽ chia sẻ với bạn một số kiến thức về cách phòng ngừa và điều trị đột quỵ thiếu máu não giai đoạn cấp để có thể tránh nguy cơ tử vong và những di chứng sẽ được hạn chế.
TRIỆU CHỨNG CỦA ĐỘT QUỴ THIẾU MÁU NÃO CẤP
Người bị đột quỵ thiếu máu não thường có các triệu chứng điển hình sau:
- Đột ngột mệt mỏi, mất thăng bằng, đứng không vững, chân tay tê yếu, làm rơi đồ, chóng mặt, ngất xỉu…
- Các cơ quan không thể phối hợp đồng bộ với nhau.
- Đột ngột mất khả năng nói và hiểu lời nói
- Co giật, méo mặt, đau mắt, mờ mắt…
Những triệu chứng này đều xuất hiện rất đột ngột, thường không có dấu hiệu báo trước. Vì vậy, ngay khi thấy một người có các biểu hiện này, hãy nghĩ ngay đến đột quỵ não và nhanh chóng đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu kịp thời. Khi một cơn đột quỵ xảy ra, việc đưa người bệnh đi cấp cứu là điều cực kỳ quan trọng. Nếu được cấp cứu trong khung giờ vàng (trong vòng 3 tiếng kể từ khi cơn đột quỵ khởi phát), nguy cơ tử vong và những di chứng sẽ được hạn chế.
CÁC PHƯƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN ĐỘT QUỴ THIẾU MÁU NÃO CẤP
Thang điểm đánh giá đột quỵ (NIHSS) được khuyến khích sử dụng để đánh giá tình trạng khẩn cấp và chẩn đoán đột quỵ thiếu máu não, bao gồm các xét nghiệm kiểm tra sau:
+ Xét nghiệm máu: Kiểm tra các chỉ số hóa sinh, đông máu, huyết học để đánh giá tình trạng đột quỵ cấp ban đầu. Trước khi sử dụng rtPA đường tĩnh mạch cũng cần kiểm tra chỉ số đường huyết của người bệnh.
+ Đo điện tâm đồ, kiểm tra troponin: Trên bệnh nhân đột quỵ thiếu máu não cấp cần thực hiện đo điện tâm đồ cơ bản, kiểm tra troponin và sớm sử dụng rtPA đường tĩnh mạch
+ Chụp CT hoặc MRI: Để đưa ra quyết định xử trí đột quỵ thiếu máu não cấp, cần tiến hành chụp CT đầu không cản quang hoặc MRI và thực hiện trước khi rtPA tĩnh mạch nhằm mục đích loại trừ đột quỵ xuất huyết não.
CÁCH XỬ TRÍ ĐỘT QUỴ THIẾU MÁU NÃO GIAI ĐOẠN CẤP
Cách Xử Trí Đột Quỵ Thiếu Máu Não Cấp Tại Nhà
Nhiều người thường nhầm lẫn các dấu hiệu của đột quỵ với hiện tượng trúng gió, nên xoa dầu nóng, cạo gió, cắt lể hoặc cúng bái… Điều này là hoàn toàn sai lầm, có thể làm cho tình trạng bệnh trầm trọng thêm và nguy hiểm đến tính mạng.
Quan điểm hiện nay là khi đã phát hiện bệnh nhân đột quỵ não cấp, cần nhanh chóng đưa bệnh nhân đến các cơ sở điều trị chuyên sâu sớm, để tận dụng được thời gian vàng trong điều trị đột quỵ não cấp, góp phần hạn chế tỷ lệ tử vong và tàn phế cho bệnh nhân. Khi nghi ngờ người bệnh bị đột quỵ thì người nhà hoặc những người ở cạnh bệnh nhân cần nhanh chóng để người bệnh không bị ngã gây chấn thương. Đặt người bệnh nằm chỗ thoáng, nghiêng một bên nếu bị nôn, móc hết đờm nhớt cho bệnh nhân dễ thở.
Đối với người bị đột quỵ não cấp, trong 3 giờ đầu thời gian là vàng, vì vậy, hãy đưa ngay bệnh nhân đến bệnh viện càng sớm càng tốt. Đối với địa bàn miền núi, vùng sâu nếu không có điều kiện hãy di chuyển bệnh nhân bằng cáng, không nên đưa bệnh nhân đến bệnh viện bằng xe máy, tránh xóc khi di chuyển.
Khi di chuyển, nên để bệnh nhân trên mặt phẳng, nghiêng mặt sang một bên, nới bớt quần áo cho thoáng. Nếu bệnh viện gần nhà có đủ điều kiện chữa trị thì không nên chuyển đến viện xa, trừ khi có chỉ định của bác sĩ, vì càng di chuyển xa càng có thể làm bệnh nặng hơn. Không tự ý cho uống hoặc nhỏ thuốc hạ huyết áp hay bất kỳ loại thuốc nào khác, không để nằm chờ xem bệnh nhân có khỏe lại không.
Cách Xử Trí Xử Trí Đột Quỵ Thiếu Máu Não Cấp Khi Cấp Cứu
Xử trí đột quỵ thiếu máu não cấp bao gồm:
+ Kiểm soát huyết áp
+ Điều trị huyết khối tắc mạch
+ Các điều trị đột quỵ khác
Trong vòng 24 giờ đầu tiên, người bệnh cần được theo dõi tim mạch để kịp thời phát hiện rung nhĩ hoặc rối loạn nhịp và cấp cứu.
1. Điều Trị Huyết Áp
Do rối loạn điều hòa lưu lượng máu não nên không điều trị hạ huyết áp trên bệnh nhân đột quỵ thiếu máu não cấp trong những trường hợp sau:
+ Trong 2 lần đo liên tiếp cách nhau trên 15 phút, huyết áp tâm trương trên 120 mmHg hoặc huyết áp tâm thu trên 220 mmHg.
+ Bệnh nhân có dấu hiệu của nhồi máu cơ tim cấp, tách động mạch chủ, phù phổi, tổn thương não do tăng huyết áp, suy thận, ...
+ Phẫu thuật lấy huyết khối bằng phương pháp cơ học.
Trong vòng 24 giờ đầu tiên, sử dụng thuốc để làm hạ huyết áp nhưng cần lưu ý thần kinh phải ổn định. Trước khi bắt đầu điều trị tiêu sợi huyết, sử dụng thuốc hạ huyết áp trên bệnh nhân đột quỵ thiếu máu não giai đoạn cấp cần cân nhắc cụ thể từng trường hợp sau:
+ Giảm huyết áp tâm thu dưới 185 mmHg và huyết áp tâm trương dưới 110 mmHg trên bệnh nhân cao huyết áp nhưng không đủ điều kiện để tiêu sợi huyết đường tĩnh mạch.
+ Sau khi dùng rtPA đường tĩnh mạch, duy trì huyết áp ổn định và ở mức thấp dưới 180/105 mmHg trong vòng 24 giờ đầu tiên.
+ Nếu bệnh nhân không có chỉ định điều trị tiêu sợi huyết, sử dụng thuốc hạ huyết áp cần đạt mục tiêu giảm 15% trong 24 giờ đầu tiên sau khi cơn đột quỵ khởi phát.
2. Điều Trị Huyết Khối Tắc Mạch
Điều trị huyết khối tắc mạch trên bệnh nhân đột quỵ thiếu máu não cấp có thể bằng một hoặc nhiều phương pháp được kết hợp như sau:
+ Điều trị rtPA đường tĩnh mạch: Cần xem xét bệnh nhân có đủ điều kiện để sử rtPA đường tĩnh mạch không. Nếu đủ, liều dùng khuyến cáo là 0,9 mg/kg, không vượt quá 90 mg và dùng trong 3 giờ sau khi đột quỵ khởi phát. Sử dụng rtPA cần được thực hiện càng sớm càng tốt, trong vòng 60 phút sau khi nhập viện để hiệu quả điều trị cao.
+ Tiêu huyết khối tại chỗ: Phần lớn trường hợp đột quỵ thiếu máu não cấp không được chỉ định điều trị tiêu huyết khối tại chỗ, trừ trường hợp có dấu hiệu khởi phát đột quỵ lớn trong vòng 6 giờ, hoặc không thể sử dụng rtPA đường tĩnh mạch khi tắc mạch máu não lớn.
+ Phẫu thuật lấy huyết khối dưới hướng dẫn chụp mạch bằng thiết bị cơ học có gắn stent: Phương pháp này được chỉ định trong trường hợp đột quỵ nặng hoặc khi sử dụng rtPA đường tĩnh mạch không đạt hiệu quả.
+ Dùng thuốc kháng kết tập tiểu cầu: Phần lớn bệnh nhân đột quỵ thiếu máu não được chỉ định dùng thuốc kháng kết tập tiểu cầu là Aspirin trong vòng 24 - 48 giờ sau khi cơn đột quỵ khởi phát với liều khởi đầu là 325 mg. Thuốc kháng kết tập tiểu cầu không được dùng trên bệnh nhân bị hen, mày đay, dị ứng với Aspirin, chảy máu tiêu hóa cấp, thiếu men G6PD và dùng Warfarin.
+ Dùng thuốc chống đông: Để điều trị đột quỵ thiếu máu não giai đoạn cấp do huyết khối tĩnh mạch não, có thể dùng Heparin hoặc Heparin trọng lượng phân tử thấp, kết hợp với Warfarin. Liều truyền heparin dựa trên cân nặng.
3. Các Điều Trị Đột Quỵ Khác
+ Dùng thuốc co mạch: Thuốc co mạch được chỉ định nhằm mục đích cải thiện lưu lượng mạch máu não trên bệnh nhân gặp biến chứng thần kinh do hạ huyết áp.
+ Statin: Statin được chỉ định tại thời điểm khởi phát đột quỵ và tiếp tục được sử dụng điều trị đột quỵ thiếu máu não giai đoạn cấp.
+ Hỗ trợ oxy và hạ sốt: Duy trì độ bão hòa oxy trên 94% trong trường hợp cần và nên xác định dùng thuốc hạ sốt với những bệnh nhân sốt cao trên 38 độ C.
+ Truyền dịch, điều trị rối loạn nhịp tim: Truyền tĩnh mạch dung dịch nước muối để bù giảm thể tích và chú ý kiểm soát các rối loạn nhịp tim làm giảm cung lượng tim.
+ Hạ đường huyết: Sử dụng thuốc hạ đường huyết để duy trì đường huyết về mức bình thường (dưới 60 mg/dL) trên bệnh nhân đột quỵ thiếu máu não cấp. Bên cạnh đó, cũng chú ý kiểm soát đường huyết để ngăn ngừa tình trạng hạ đường huyết.
CÁCH CHĂM SÓC NGƯỜI BỆNH SAU KHI ĐIỀU TRỊ ĐỘT QUỴ THIẾU MÁU NÃO CẤP
Sau khi xử trí đột quỵ thiếu máu não giai đoạn cấp tại bệnh viện, bệnh nhân được chăm sóc điều trị toàn diện bệnh đột quỵ kết hợp phục hồi chức năng. Nếu nghi ngờ nhiễm trùng phổi, tiết niệu cần chỉ định dùng kháng sinh phù hợp để điều trị.
Nếu bệnh nhân đột quỵ phải nằm bất động trong thời gian dài, để phòng ngừa huyết khối tĩnh mạch sâu nên chỉ định tiêm thuốc chống đông. Trước khi bắt đầu ăn uống, cần đánh giá khả năng nuốt của người bệnh và có thể đặt ống sonde để truyền thức ăn dạng lỏng.
Sau khi ử trí đột quỵ thiếu máu não giai đoạn cấp tại bệnh viện, bệnh nhân được chăm sóc điều trị toàn diện bệnh đột quỵ kết hợp phục hồi chức năng. Nếu nghi ngờ nhiễm trùng phổi, tiết niệu cần chỉ định dùng kháng sinh phù hợp để điều trị.
Nếu bệnh nhân đột quỵ phải nằm bất động trong thời gian dài, để phòng ngừa huyết khối tĩnh mạch sâu nên chỉ định tiêm thuốc chống đông. Trước khi bắt đầu ăn uống, cần đánh giá khả năng nuốt của người bệnh và có thể đặt ống sonde để truyền thức ăn dạng lỏng.
Bệnh nhân đột quỵ thiếu máu não khuyến khích vận động sớm nếu mức độ tổn thương nhẹ để phòng ngừa biến chứng của đột quỵ. Các bệnh lý cấp tính kèm theo được điều trị trong giai đoạn này, đồng thời điều trị dự phòng tái phát sau đột quỵ. Nếu bệnh nhân không thể sử dụng thuốc chống đông, Aspirin hoặc thiết bị băng ép được chỉ định để ngăn ngừa huyết khối tĩnh mạch sâu.
Xử trí đột quỵ thiếu máu não giai đoạn cấp bao gồm hạ huyết áp, điều trị huyết khối gây tắc mạch bằng một hoặc nhiều phương pháp, và các điều trị chung về đột quỵ khác.
CÁCH PHÒNG TRÁNH ĐỘT QUỴ THIẾU MÁU NÃO CẤP
Muốn giảm nguy cơ đột quỵ do thiếu máu não cấp cũng như các bệnh lý mạch máu não khác, mỗi người cần có chiến lược phòng bệnh cho mình ngay từ sớm. Nên bắt đầu bằng một chế độ dinh dưỡng giàu vitamin, nhiều chất xơ, giảm mỡ, đường, muối... Nên ăn nhiều rau xanh, quả tươi, hạn chế uống các chất kích thích như rượu, bia, cà phê. Tuyệt đối không nên hút thuốc lá. Đây là căn nguyên của không chỉ tai biến mạch máu não mà còn dẫn đến các bệnh mạn tính nguy hiểm khác như ung thư, tim mạch... Bên cạnh đó, nên tăng cường các chất chống gốc tự do trong khẩu phần ăn hoặc sử dụng các dạng bổ sung khác để ngăn chặn quá trình tổn thương thành mạch máu.
Cần duy trì chế độ ăn uống và vận động khoa học, làm việc và nghỉ ngơi hợp lý để tránh căng thẳng. Kiểm soát các yếu tố nguy cơ như: cải thiện tốt tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu, loạn nhịp tim... Tập luyện thể dục thể thao hằng ngày cũng là một biện pháp quan trọng giảm rất nhiều nguy cơ gây bệnh.
Cần Giữ ấm cơ thể bởi nhiễm lạnh có thể gây tăng huyết áp, tăng áp lực khiến mạch máu bị vỡ. Cần giữ ấm cơ thể, giữ gìn sức khỏe, đặc biệt là với người lớn tuổi trong thời điểm giao mùa.
Kiểm tra sức khỏe định kỳ là một trong những cách nhận biết sớm và phòng tránh bệnh nhất là đối với những bệnh nhân có tiền sử bị đột quỵ, từ đó có kế hoạch điều trị đạt kết quả tối ưu.
Hy vọng với sự hiểu biết về mối nguy hiểm của bệnh đột quỵ não cấp và các phương pháp điều trị, các biện pháp phòng chống bệnh có hiệu quả, sẽ không còn nhiều người bệnh và gia đình họ phải đối mặt với hậu quả của đột quỵ não, để chất lượng cuộc sống của người cao tuổi càng được nâng cao.
Nguyễn Ngọc
Các loại vitamin và khoáng chất là nguồn dinh dưỡng cần thiết cho mọi hoạt động của cơ thể. Người cao tuổi cần ăn đầy đủ thực phẩm và cung cấp các chất dinh dưỡng để duy trì một sức khỏe tốt.
Ở người cao tuổi thì chán ăn thường có nhiều lý do, nếu tình trạng này kéo dài sẽ ảnh hưởng xấu tới sức khỏe. Nếu để kéo dài dễ dẫn đến tình trạng suy kiệt. Vì vậy, để bảo vệ sức khỏe, người cao tuổi cần được chăm sóc về dinh dưỡng thật tốt.
Ở người cao tuổi, hệ tiêu hóa bắt đầu suy giảm hiệu quả hoạt động, thị lực giảm, răng yếu, mũi kém nhạy, tuyến nước bọt tiết ít, khiến người cao tuổi cảm thấy ăn không ngon miệng, làm ảnh hưởng đến nhu cầu dinh dưỡng của tuổi già. Và nguy cơ mắc các bệnh lý là rất cao, vì vậy người cao tuổi cần tuân thủ những nguyên tắc dinh dưỡng.
Hiên nay, bệnh Gút (Gout) là bệnh rất phổ biến và thường gặp ở người cao tuổi. Theo thống kê có 95% nam giới tuổi trung niên bị mắc bệnh gout, ngoài ra, những người béo phì, nghiện rượu, cà phê, phụ nữ sau thời kỳ mãn kinh cũng có nguy cơ cao mắc bệnh.
Chế độ ăn uống hợp lý và một cuộc sống lành mạnh luôn đi đôi với nhau. Đặc biệt là đối với người cao tuổi, Nếu thực hiện một chế độ ăn uống lành mạnh, phù hợp, người cao tuổi sẽ có sức khỏe tốt, thoải mái về tinh thần và tự tin.
Những bài tập thể dục buổi sáng cho người cao tuổi như đạp xe đạp, đi bộ, dưỡng sinh... giúp rèn luyện sức khỏe, tránh những bệnh lý nguy hiểm và vấn đề tăng cân không còn khó khăn như trước nữa.
Khi cơ thể già nua, thoái hóa thì hệ thần kinh, hệ hô hấp, hệ tuần hoàn, hệ tiêu hóa,… và tinh thần cũng bị lão hóa, cùng với đó là những biểu hiện thay đổi rõ rệt về suy nghĩ, lối sống và cách giải quyết vấn đề.
Nếu muốn các bậc sinh thành khỏe mạnh, bạn hãy gợi ý họ thử thực hiện những bài tập dưỡng sinh tại nhà. Các bài tập thể dục dưỡng sinh không chỉ giúp người lớn tuổi cải thiện sự linh hoạt của cơ thể mà còn hỗ trợ điều trị bệnh đấy.
Sữa là một nguồn dưỡng chất dồi dào và là một loại thực phẩm cần thiết trong cuộc sống. Sữa có công dụng rất lớn đối với trẻ nhỏ, không chỉ giúp cung cấp chất dinh dưỡng mà còn bổ sung năng lượng cần có cho cơ thể trẻ.
Tuy nhiên, nhiều người thường ưu tiên chọn sữa cho trẻ nhỏ mà quên rằng những người lớn tuổi cũng cần tới loại thức uống này. Nếu bạn đang có thắc mắc về việc người cao tuổi nên uống sữa gì? chọn sữa cho người cao tuổi theo tiêu chí nào là hợp lý? thì bài viết sau của Thuocthang.com.vn sẽ giúp bạn giải đáp một cách chi tiết nhất.
Tuổi cao, đồng nghĩa với sức khỏe giảm dần, môi trường tương tác hàng ngày cũng bị thu hẹp nên nhu cầu bức thiết của người cao tuổi chính là giao tiếp và tập luyện. Người cao tuổi thường lựa chọn cho mình một môn thể thao phù hợp với điều kiện, sở thích, khả năng của mình. Ngoài việc nâng cao sức khỏe, đây còn là môi trường tốt để người cao tuổi giao lưu, chia sẻ những vui buồn trong cuộc sống.