Những Bệnh Lý Răng Miệng Thường Gặp Ở Người Cao Tuổi

Hàm răng giúp người cao tuổi ăn uống được bình thường nhằm cung cấp năng lượng cho các hoạt động và tu bổ cho các cơ quan của cơ thể. Song, qua nhiều năm hàm răng sẽ bị hao mòn và suy yếu.

 

Những Bệnh Lý Răng Miệng Thường Gặp Ở Người Cao Tuổi

Dưới đây là một số bệnh về răng miệng mà người già thường gặp nhất, cần lưu ý để chăm sóc răng miệng tốt hơn:

1. BỆNH NHA CHU

Bệnh nha chu là bệnh phá huỷ mô nâng đỡ của răng gồm: xương, lợi và hệ thống dây chằng nha chu. Nguyên nhân chính gây nên tình trạng viêm nhiễm này chính là mảng bám vi khuẩn. Dấu hiệu sớm của bệnh nha chu là lợi sưng, đỏ và dễ chảy máu. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết rằng chảy máu lợi thường do có sự tổn thương sâu bên dưới. Nếu không được chữa trị, bệnh viêm lợi sẽ tiến triển thành viêm nha chu.

Một khi mảng bám trên răng không được lấy đi thật sạch thì hàng triệu vi khuẩn trong đó sẽ kết hợp với các thành phần khác trong nước bọt tạo nên vôi răng. Vôi răng là cấu trúc rắn có bề mặt sần sùi, tạo điều kiện cho thức ăn và vi khuẩn tiếp tục bám vào. Chính vôi răng và độc tố từ vi khuẩn gây nên tình trạng viêm nhiễm và phá huỷ mô nâng đỡ của răng.

Hậu quả của sự tạo thành vôi răng và quá trình viêm nhiễm là nướu răng không còn ôm sát vào răng nữa, hình thành túi nha chu chứa đầy mảng bám. Càng ngày túi nha chu càng sâu thêm, mảng bám di chuyển sâu về phía chân răng và xương bị tiêu đi. Do vậy, người cao tuổi dễ bị tụt nướu, mất bám dính và tiêu xương.

Một số yếu tố như: tuổi càng cao; các tổn thương vùng miệng; bệnh toàn thân như bệnh tiểu đường, thiếu dinh dưỡng, thiếu vitamin C...; các loại thuốc điều trị bệnh như thuốc chống tăng huyết áp loại ức chế kênh Ca, thuốc chống co giật, cyelosporin… có thể gây tổn thương đến mô nha chu.

Nếu đã được bác sĩ chẩn đoán là mắc bệnh nha chu thì bạn sẽ phải đi điều trị và tái khám định kỳ để theo dõi sát sao tình trạng răng miệng.

Các bác sĩ đã tìm thấy mối liên hệ giữa bệnh nha chu (nướu) và bệnh tim. Nhưng một số các nghiên cứu mới nhất cho thấy bệnh nướu răng có thể thúc đẩy vấn đề về tim. Bệnh nướu răng gây ra tình trạng viêm cấp thấp, có thể gây ra hoặc góp phần vào sự tích tụ mảng bám trong động mạch. Nguy cơ đột quỵ, bệnh Alzheimer và một số dạng viêm khớp cũng có thể tăng do hậu quả của bệnh nướu răng.

2. THOÁI HÓA NIÊM MẠC MIỆNG

Niêm mạc miệng ở người cao tuổi thường có những tổn thương do các bệnh răng miệng như: Niêm mạc miệng bị teo mỏng dần, mất tính đàn hồi, dễ bị chấn thương và nhiễm khuẩn. Bệnh toàn thân và việc dùng một số thuốc chữa bệnh có thể làm cho niêm mạc miệng bị tổn thương dạng bóng nước, loét, liken, nhiễm khuẩn và ung thư. Do đó cần khám định kỳ để phát hiện và điều trị sớm các bệnh niêm mạc miệng ở người cao tuổi.

3. BỆNH SÂU RĂNG

Bệnh sâu răng là tổn thương tiêu hủy tổ chức cứng của răng (men và ngà răng) không hồi phục, tạo nên lỗ hổng trên thân răng, cổ răng. Người càng cao tuổi thì tỷ lệ sâu răng càng cao. Triệu chứng sớm của sâu răng là ê buốt khi có kích thích nóng, lạnh, chua, ngọt. Ê buốt có thể kéo dài sau các yếu tố kích thích. Giai đoạn tủy đã chết, bệnh nhân không còn cảm giác ê buốt. Bệnh nhân thấy rắt thức ăn ở lỗ sâu. Có thể quan sát thấy lỗ sâu có mầu nâu xám. Sâu răng tiến triển gây viêm tủy, tủy hoại tử, viêm quanh cuống, nặng hơn có thể viêm xương, viêm hạch vùng lân cận...

4. MÒN RĂNG, Ê BUỐT RĂNG

Mòn răng có thể có nguyên nhân cơ học hay hóa học, trong đó phần men răng bị bào mòn. Mòn răng cơ học gây ra bởi sự cọ xát vào mô răng như nhai nghiến, chải răng quá mạnh. Mòn răng hóa học do các chất hóa học mà điển hình là axit gây nên. Axit có thể có trong thức ăn, trong dịch vị dạ dày trào ngược lên miệng. Ê buốt răng có thể do tụt lợi, tiêu xương ổ răng, chải răng không đúng cách, nghiến răng, gây quá cảm ngà vùng cổ răng.

5. CHỨNG KHÔ MIỆNG

Nhiều nghiên cứu cho thấy ở người cao tuổi khỏe mạnh, tổng lưu lượng nước bọt không giảm so với trước đây. Song nhiều người cao tuổi vẫn mắc chứng khô miệng. Nguyên nhân là do các bệnh toàn thân, việc sử dụng thuốc và xạ trị gây khô miệng.

Một nghiên cứu cho thấy có hơn 400 thứ thuốc thuộc loại chống trầm cảm, an thần, chống parkinson, có tác dụng phụ gây giảm tiết nước bọt. Một số bệnh gây khô miệng như alzheimer, sjogren, bệnh tự miễn... Khô miệng làm cho niêm mạc khô và dễ trầy xước, giảm sự bôi trơn, dễ nhiễm khuẩn, viêm nướu, nhiễm nấm, đau, khó ăn, khó nuốt.

Vì vậy khi bị khô miệng nên khám và điều trị sớm để hạn chế mắc bệnh. Phòng tránh khô miệng bằng các phương pháp như sau: Thay thế thuốc có tác dụng phụ gây khô miệng bằng các thuốc không gây khô miệng trong điều trị các bệnh ở người cao tuổi; dùng nước bọt nhân tạo vệ sinh răng miệng hằng ngày; thực hiện chế độ ăn đủ chất dinh dưỡng và uống nhiều nước...

6. RỐI LOẠN VẬN ĐỘNG VÀ SUY YẾU VỊ GIÁC

Người cao tuổi thường bị rối loạn phản xạ nuốt và tư thế cơ miệng. Khả năng nhai và nuốt ở người cao tuổi (dù còn đủ răng) vẫn kém hiệu quả. Những bệnh toàn thân như tai biến mạch máu não, Parkinson hoặc dùng một số thuốc như phenothiazine dễ gây sặc hay hít thức ăn vào đường thở. Bệnh thoái hoá khớp có thể ảnh hưởng trên khớp thái dương hàm cũng ảnh hưởng đến khả năng nhai.

Do suy giảm vị giác nên nhiều người cao tuổi than phiền là ăn không ngon miệng, không cảm nhận được mùi và vị của thức ăn. Một số nghiên cứu cho thấy: mùi ít bị ảnh hưởng do tuổi còn vị giác lại giảm dần khi tuổi tăng lên. Do không cảm nhận được mùi vị thức ăn, giảm sút về vận động các cơ vùng miệng, giảm tiết nước bọt dễ làm cho người cao tuổi chán ăn, thiếu chất, mệt mỏi, giảm chất lượng cuộc sống.

7. RỐI LOẠN KHỚP THÁI DƯƠNG HÀM

Có nhiều nguyên nhân gây rối loạn khớp thái dương hàm như viêm khớp, chấn thương xương hàm, mỏi hàm do nghiến răng, mất răng lâu ngày. Ngoài ra ở người cao tuổi thường liên quan đến người còn ít răng hay người mang hàm giả. Triệu chứng chính là đau hàm, đau nhức trong và xung quanh tai, khó nhai và khó chịu lúc nhai hoặc cắn, cắn không đều, cứng khớp hàm, có thể đau đầu. Há ngậm miệng có thể thấy tiếng lục cục ở khớp. Đa số bệnh nhân than phiền cảm giác đau khi cử động hàm, giới hạn vận động hàm, có tiếng kêu. Bệnh nhân dễ sai khớp và rối loạn chức năng nhai.

NHỮNG LƯU Ý CHĂM SÓC SỨC KHỎE RĂNG MIỆNG NGƯỜI CAO TUỔI

Để giảm thiểu các bệnh về răng miệng, thì việc chăm sóc sức khỏe răng miệng cho người cao tuổi cần được chú ý tương tự như trẻ nhỏ và người trưởng thành khác. Dù là còn răng hay mất răng, người cao tuổi cũng nên đi khám răng định kỳ 3-6 tháng/ lần, để phát hiện và điều trị sớm các bệnh về răng nếu có.

Đối với người cao tuổi cũng cần chú ý đến dinh dưỡng hợp lý bằng cách tăng cường các loại rau quả tươi là nguồn cung cấp vitamin dồi dào cho cơ thể nói chung, cho răng và lợi nói riêng; chúng cũng có tác dụng làm sạch răng sau khi ăn.

Nên ăn trái cây tươi thay cho các loại bánh ngọt. Chỉ nên ăn bánh ngọt vào bữa chính và đánh răng ngay sau đó. Thời điểm ăn trái cây tươi tốt nhất là trước bữa ăn chính 1 giờ đồng hồ, vì chúng là đồ ăn sống. Ăn đồ sống trước khi ăn đồ chín sẽ giúp tránh các phản ứng tăng bạch cầu, bảo vệ hệ thống miễn dịch của cơ thể.

Người cao tuổi thường ăn ít và chia làm nhiều bữa nhỏ. Vì vậy, sau mỗi lần ăn, phải súc miệng và chải răng ngay, không để thức ăn lưu lại trên răng và lợi, tạo điều kiện cho vi khuẩn sinh sôi dẫn đến sâu răng. Chế độ ăn nên ăn đủ các chất như: đạm (có trong: thịt, trứng, tôm, cua, sữa, đậu phụ), chất béo thực vật, hạn chế tối đa ăn mỡ và phủ tạng động vật, các vitamin (trái cây) và muối khoáng.

Vệ sinh răng miệng thường xuyên và đúng cách để loại trừ mảng bám răng được xem là hiệu quả trong việc dự phòng bệnh răng miệng ở người cao tuổi. Làm răng giả nếu bị mất răng hoặc nhổ răng và tiểu phẫu thuật nếu cần. Dù răng bị mất vì bất cứ lý do gì, thì người cao tuổi cũng nên đến nha sĩ để khám và phục hình răng sau đó 1 tháng. Nếu để lâu, các răng sẽ bị xô lệch, làm mất khoảng trống của răng đã mất, đồng thời gây xáo trộn khớp cắn, khó chải sạch răng. Khi đã có răng giả, nên chăm sóc chúng thật kỹ, chải răng hằng ngày như răng thật. Theo dõi đeo hàm giả, phát hiện sớm những ảnh hưởng của hàm giả hay sang thương hiện hữu ở niêm mạc miệng ở giai đoạn sớm nhất.

kỳ Duyên