Các Triệu Chứng Bệnh Rubella Và Cách Chăm Sóc Người Bệnh

Bệnh Rubella, còn được gọi là bệnh sởi Đức (German measles), là bệnh gây ra do virus Rubella. Đây là bệnh thường gặp ở Mẹ & Bé,  Bệnh tuy không nguy hiểm với trẻ nhỏ nhưng phụ nữ mang thai bị nhiễm Rubella có thể dẫn tới các biến chứng nguy hiểm như sảy thai, thai chết lưu hay gây ra các dị tật bẩm sinh cho thai nhi.

Các Triệu Chứng Bệnh Rubella Và Cách Chăm Sóc Người Bệnh

1- Nguyên nhân bệnh:

Bệnh do vi-rút thuộc nhóm Rubivirus họ Togaviridae, nhưng không cần côn trùng làm véc-tơ truyền bệnh. Bệnh dịch thường xảy ra vào mùa xuân và thường gây bệnh ở trẻ tuổi đi học và người trưởng thành. Bệnh lây truyền qua đường hô hấp virus Rubella cư trú tại vòm họng và các hạch bạch huyết khi chúng ta tiếp xúc với nước bọt, nước mũi của người bệnh thì có thể bị bệnh và khả năng gây bệnh mạnh nhất vào thời gian ủ bệnh và giảm khả năng lây bệnh rất nhanh sau khi nổi ban 3-4 ngày. Rubella là bệnh sốt phát ban lành tính, khỏi trong khoảng 1 tuần.

2- Triệu chứng bệnh:

Bệnh Rubella thường nhẹ, các triệu chứng bệnh Rubella thường xuất hiện từ ngày 16-18 sau khi phơi nhiễm. Có biểu hiện tương tự như bệnh cúm. Các triệu chứng thường gặp bao gồm:

- Sốt: Người bệnh thường có biểu hiện sốt nhẹ, khoảng 390C, kèm nhức đầu, mệt mỏi, đau rát vùng họng, chảy nước mũi trong, thường từ 1-4 ngày, sau khi phát ban thì sốt giảm.

- Nổi hạch: Ở vùng xương chẩm, khuỷu tay, bẹn, cổ, sờ hơi đau. Hạch thường nổi trước phát ban, tồn tại vài ngày sau khi ban bay hết.

- Phát ban: Là dấu hiệu làm người ta để ý tới. Ban mọc lúc đầu ở trên đầu, mặt, rồi mọc khắp toàn thân, thường không tuần tự như sởi Đặc điểm của ban là màu hồng hoặc hơi đỏ, hình tròn hoặc hình bầu dục, kích thước 1-2mm, ngứa, thường kéo dài khoảng 3 ngày sau đó biến mất để lại nốt thâm trên da.

- Cần phân biệt với ban của sởi: Ban sởi sờ mịn, mọc thứ tự từ trên đầu, mặt xuống, sau khi bay để lại các vảy như phấn rôm, trên da có các vằn màu sẫm.

- Ngoài ra có thể đau khớp, viêm kết mạc và hay gặp ở phụ nữ.

3- Biến chứng của bệnh:

- Đối với trẻ nhỏ ít xảy ra biến chứng. Trẻ lớn và người lớn có biến chứng viêm khớp, nữ gặp nhiều hơn nam. Các khớp bị thương tổn là khớp ngón tay, chân, khớp gối, khuỷu tay, khớp vai. Biểu hiện đau và sưng kèm theo sốt trở lại. Viêm khớp tồn tại trong một tháng. Hiếm khi xảy ra biến chứng xuất huyết giảm tiểu cầu hoặc xuất huyết không giảm tiểu cầu. Rất hiếm xảy ra biến chứng viêm màng não.

- Phụ nữ đang mang thai, bệnh lại gây ra nhiều biến chứng bệnh Rubella nguy hiểm đặc biệt trong 3 tháng đầu của thai kỳ như sảy thai, thai chết lưu hoặc gây ra các dị tật bẩm sinh cho thai nhi như chứng đầu nhỏ, chậm phát triển tâm thần vận động, điếc, mù lòa, bệnh tim (hội chứng Rubella bẩm sinh). Ngoài ra, trẻ sinh ra từ những bà mẹ nhiễm bệnh Rubella còn có thể bị vàng da, xuất huyết, đái tháo đường, lách to, xương thủy tinh...

- Hội chứng Rubella bẩm sinh có thể gặp ở 70-90% trẻ sơ sinh được sinh ra từ những bà mẹ nhiễm bệnh Rubella trong 3 tháng đầu của thai kỳ (virus Rubella trong máu mẹ → nhau thai nhiễm virus → phôi thai bị nhiễm bệnh). Nhiễm trùng trong giai đoạn này gây đa tổn thương. Trong khoảng tuần thứ 12-16 của thai kì, bệnh gây tổn hại khoảng 25% thai nhi, thương tổn chủ yếu gây điếc. Mặc dầu tái nhiễm trùng ở người mẹ ít nguy cơ cho thai nhi hơn, nhưng cả những bà mẹ bị nhiễm trùng có triệu chứng và không triệu chứng đều có thể gây dị dạng cho thai nhi. Do đó, tất cả phụ nữ trước khi quyết định mang thai nên làm xét nghiệm để xác định đã có miễn dịch với Rubella.

- Tổn thương tim và mắt thường gặp nhất trong nhiễm trùng phôi dưới 6 tuần, thiểu năng thính giác và trí tuệ thường xảy ra ở thai trên 16 tuần. Di chứng trí tuệ chậm phát triển và tật đầu nhỏ có thể xảy ra. Trong thời kì sơ sinh, nhiễm rubella bẩm sinh có nhiều biểu hiện bệnh lý. Biểu hiện thường gặp nhất là xuất huyết giảm tiểu cầu và có khuynh hướng giảm sau vài tuần. Biểu hiện vàng da và tổn thương xương giống như giang mai bẩm sinh. Các biểu hiện khác như viêm gan, lách to, viêm phổi, viêm cơ tim, viêm não, viêm xương tuỷ. Trường hợp viêm tuỷ, trẻ sinh ra sẽ bị xuất huyết giảm tiểu cầu.

4-cách chăm sóc bệnh:

- Cần cách ly bệnh nhân, tránh để bệnh nhân ở chỗ đông người. Đeo khẩu trang y tế cho bệnh nhân.

- Để bệnh nhân nghỉ ngơi tại buồng thoáng khí, đủ ánh sáng (tránh ánh sáng mạnh vì bệnh nhân có thể sợ ánh sáng). Thường xuyên vệ sinh buồng sạch sẽ.

- Nghỉ ngơi nhiều, ngủ đủ giấc.

- Giữ ấm cho cơ thể nếu thời tiết lạnh, giữ vệ sinh thân thể, vệ sinh răng miệng, không kiêng nước, kiêng gió.

- Tăng cường dinh dưỡng, nâng cao thể trạng, cho bệnh nhân ăn những thức ăn dễ tiêu, có thể cho bệnh nhân ăn nhiều bữa. Tích cực bổ sung các thức ăn giàu Vitamin, đặc biệt là các thức ăn chứa nhiều Vitamin A. Đối với trẻ còn bú mẹ, tiếp tục cho trẻ ăn sữa mẹ, cho trẻ bú nhiều hơn khi trẻ bị tiêu chảy.

- Để bệnh nhân uống nhiều nước, nước hoa quả và tốt nhất là uống Oresol để đảm bảo đủ nước - điện giải.

- Chườm ấm khi bệnh nhân sốt nhẹ, nếu sốt cao > 38,5oC sử dụng thuốc hạ sốt theo chỉ định của bác sĩ.

- Các loại thuốc khác, đặc biệt là thuốc kháng sinh, chỉ sử dụng theo chỉ định của bác sĩ, tuyệt đối không tự ý sử dụng cho bệnh nhân.

- Người chăm sóc bệnh nhân cần đeo khẩu trang y tế, rửa tay trước và sau khi chăm sóc người bệnh.

5-Cách phòng bệnh:

- Hiện nay đã có vaccin hiệu quả phòng ngừa Rubella, thường được tiêm chung một mũi gồm vaccin MMR (measles, mumps, rubella) ngừa cả sởi, quai bị và Rubella.

- Tiêm phòng vắc xin rộng rãi cho trẻ từ 12-24 tháng tuổi.

- Với những phụ nữ có ý định mang thai nên chủ động đi xét nghiệm xác định có miễn dịch với Rubella hay chưa, nếu chưa có nên tiêm phòng vắc xin ít nhất 1-3 tháng trước khi mang thai. Khi có thai không nên tiêm vắc xin vì nó có thể đi qua nhau thai và nhiễm cho thai nhi.

- Phụ nữ trong thời kỳ mang thai chống chỉ định tiêm vắc-xin. Phải tiêm chủng 3 tháng trước khi có thai. cần hạn chế tiếp xúc với những người bị sốt, phát ban hay với trẻ mắc Rubella bẩm sinh. Khi có những biểu hiện như sốt, phát ban, nổi hạch trong thời kỳ mang thai, đặc biệt trong 3 tháng đầu cần đến các cơ sở y tế chuyên khoa để được khám, chẩn đoán và tư vấn.

- Chống chỉ định tiêm vắc xin Rubella cho những người mắc bệnh suy giảm miễn dịch, thận trọng với bệnh nhân có tiền sử dị ứng nặng với gelatin, thuốc neomycin hoặc các lần tiêm vắc xin trước, người đang sốt.

- Tác dụng phụ của vắc-xin gây ra đau khớp ở phụ nữ sau khi tiêm 2-4 tuần và ở trẻ em xảy ra ban dạng rubella.

( Tổng Hợp)

Ngọc Lan