Bệnh Viêm Tụy Cấp Và Phương Pháp Điều Trị Hiện Nay

Viêm tụy là thuật ngữ dùng để mô tả tình trạng viêm ở tuyến tụy. Tụy tạng là một tuyến phẳng dài nằm ẩn phía sau dạ dày ở vùng bụng trên. Tụy phóng thích các men tiêu hóa vào ruột non để giúp tiêu hóa thức ăn và tiết ra hormone insulin và glucagon để điều chỉnh đường huyết (glucose). Có hai loại viêm tụy: cấp tính và mạn tính.

Viêm tụy cấp tính là tình trạng viêm đột ngột trong một khoảng thời gian ngắn. Độ nghiêm trọng của bệnh thay đổi từ mức gây khó chịu nhẹ cho đến gây nguy hiểm đến tính mạng. Hầu hết những người bị viêm tụy cấp tính đều hồi phục hoàn toàn sau khi được điều trị đúng cách. Trong trường hợp bệnh nặng, viêm tụy cấp tính có thể dẫn đến xuất huyết tụy, tổn thương mô nghiêm trọng, nhiễm trùng và hình thành nang giả tụy. Viêm tụy nặng cũng có thể gây tổn hại cho cơ quan quan trọng khác như tim, phổi, thận;

Viêm tụy mạn tính là viêm tụy lâu dài và thường xảy ra sau một đợt viêm tụy cấp tính. Uống rượu nhiều cũng là một nguyên nhân chính gây bệnh. Thiệt hại đến tuyến tụy từ việc sử dụng nhiều rượu có thể không gây ra triệu chứng trong nhiều năm nhưng sau đó đột nhiên phát triển các triệu chứng viêm tụy nặng.

NGUYÊN NHÂN GÂY VIÊM TỤY LÀ GÌ ?

• Những Nguyên Nhân Nào Hay Dẫn Đến Viêm Tụy Cấp

Các nguyên nhân phổ biến nhất (hơn 70% trường hợp) của viêm tụy cấp là: sỏi mật và rượu

+ Sỏi mật: Sỏi mật gây ra khoảng 40% các trường hợp viêm tụy cấp khi nó bị tắc ở ống mật chung.

+ Rượu: Sử dụng rượu gây ra khoảng 30% các trường hợp viêm tụy cấp và thường chỉ xảy ra sau khi sử dụng rượu nặng. Nguy cơ viêm tụy tăng lên khi tăng lượng rượu (4 đến 7 ly mỗi ngày ở nam giới và từ 3 ly mỗi ngày ở phụ nữ).

• Một số nguyên nhân khác

+ Thuốc: Nhiều loại thuốc có thể gây kích ứng tuyến tụy. Thông thường, tình trạng viêm sẽ hết khi dừng thuốc. Các loại thuốc như thuốc ức chế men chuyển angiotensin, azathioprine, furosemide, pentamidine, thiazid,..

+ Virus có thể gây viêm tụy, thường tồn tại trong thời gian ngắn. Các loại vi-rút như quai bị, vius coxackie và cytomegalovirus

+ Tăng Triglycerid máu

+ Tăng canxi máu (cường tuyến cận giáp,..)

+ Tổn thương tuyến tụy do phẫu thuật hoặc nội soi đường mật, sau chấn thương

+ Ung thư tuyến tụy, hoặc tắc nghẽn ống tụy

+ Viêm tụy cấp do nhiễm trùng: Salmonella, Legionella pneumophila ở trong nước,…

+ Viêm tụy cấp do bệnh viêm mạn tính: viêm mao mạch dị ứng, viêm nút quan động mạch, viêm ruột mạn tính,..

+ Mang thai (hiếm)

Viêm tụy không rõ nguyên nhân

CÁC TRIỆU CHỨNG VÀ BIẾN CHỨNG CỦA BỆNH VIÊM TỤY CẤP

• Những Triệu Chứng Của Bệnh Viêm Tụy Cấp Tính:

 

 

+ Cơn đau bắt đầu từ bụng phía trên, sau đó lan sau lưng. Cơn đau bụng có thể trầm trọng hơn khi ăn uống, đặc biệt là sau khi ăn thực phẩm giàu chất béo;

+ Sưng và chướng bụng;

+ Buồn nôn và ói mửa;

Sốt;

+ Tăng nhịp tim.

• Những Biến Chứng Thường Gặp Của Bệnh Viêm Tụy Cấp

Biến chứng: hầu hết sẽ ổn định trong vòng 7-10 ngày mà không có biến chứng. + Khoảng 13-20% sẽ kéo dài và có biến chứng. Các biến chứng chính của viêm tụy cấp là:

+ Hạ huyết áp, sốc, suy đa cơ quan

+ Tổn thương các cơ quan khác: viêm phúc mạc, viêm phổi, tim,…

+ Tắc ruột

+ Tụy dịch quanh tụy và nang giả tụy.

+ Viêm tụy hoại tử và viêm tụy xuất huyết.

+ Áp xe tụy

+ Bệnh não do tụy

+ Viêm tụy mãn tính

KHI NÀO BẠN CẦN GẶP BÁC SĨ ?

Hãy liên lạc với bác sĩ nếu bạn bị đau bụng dai dẳng. Bạn hãy đến gặp bác sĩ ngay lập tức nếu bị đau bụng nghiêm trọng mà không thể ngồi yên hoặc không có tư thế giảm đau.

Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nêu trên hoặc có bất kỳ câu hỏi nào, xin vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ. Cơ địa mỗi người là khác nhau. Vì vậy hãy hỏi ý kiến bác sĩ để lựa chọn được phương án thích hợp nhất.

XÉT NGHIỆM VÀ CHẨN ĐOÁN VIÊM TỤY CẤP

Khi xét nghiệm thấy nồng độ amylase trong máu và nước tiểu tăng cao. Mặc dù không phải là xét nghiệm đặc hiệu cho riêng bệnh VTC nhưng nếu bệnh nhân có các triệu chứng điển hình, kết hợp với nồng độ amylase cao sẽ nhiều khả năng hướng tới chẩn đoán viêm tụy cấp.

Các chẩn đoán hình ảnh đặc biệt có giá trị trong viêm tụy cấp. Các chẩn đoán hình ảnh này bao gồm chụp phim bụng không chuẩn bị, siêu âm ổ bụng, đặc biệt là chụp cắt lớp vi tính khi chụp không chuẩn bị hay siêu âm ổ bụng bị hạn chế do bụng quá trướng, thành bụng dày... thì phương pháp này sẽ cho thấy hình ảnh chi tiết trong viêm tụy, mức độ viêm để có hướng xử trí phù hợp. Hiện nay người ta thường dùng phân loại balthazar để đánh giá Viêm tụy cấp trên hình ảnh chụp cắt lớp vi tính.

Nếu không được chẩn đoán và xử trí kịp thời, viêm tụy cấp có thể diễn biến thành hoại tử tụy, thường hoại tử tụy ít khi khu trú mà lan rộng do hiện tượng tự tiêu của tuyến tụy dưới tác động của các men tiêu protein và lipid được hoạt tác ngay trong lòng tuyến tụy. Tiếp theo đó sẽ dẫn đến chảy máu tụy, thậm chí gây hoại tử tụy các tạng xung quanh như hoại tử mạch mạc treo gây chảy máu trong ổ bụng, gây thủng tá tràng, đại tràng... muộn hơn sẽ biến chứng thành áp-xe tụy. Bệnh nhân tử vong do chảy máu, sốc nhiễm khuẩn, tỷ lệ tử vong do VTC có thể tới trên 15%, và tử vong trong VTC do rượu cao gấp 3 lần so với tử vong trong VTC do sỏi hoặc giun.

CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ BỆNH VIÊM TỤY CẤP HIỆU QUẢ HIỆN NAY

 

 

Điều trị bệnh viêm tụy thường đòi hỏi phải nhập viện. Một khi tình trạng của bạn tại bệnh viện ổn định và viêm tụy được kiểm soát, các bác sĩ có thể điều trị các nguyên nhân cơ bản của bệnh viêm tụy. Các phương pháp điều trị bệnh viêm tụy bao gồm:

- Nằm Viện Để Ổn Định Viêm Tụy: Nếu bạn đang mắc bệnh viêm tụy, bác sĩ có thể khuyên bạn đến bệnh viện để được chăm sóc. Các phương pháp điều trị ban đầu để giúp kiểm soát tình trạng viêm ở tuyến tụy và làm cho bạn cảm thấy thoải mái hơn bao gồm:

- Nhịn ăn: Bạn sẽ ngừng ăn trong một vài ngày tại bệnh viện để tuyến tụy có thời gian để hồi phục. Một khi tình trạng viêm tuyến tụy được kiểm soát, bạn có thể bắt đầu uống chất lỏng trong suốt (ví dụ như nước lọc) và ăn thức ăn nhạt. Dần dần, bạn có thể quay trở lại chế độ ăn uống bình thường. Nếu bệnh viêm tụy vẫn còn và bạn vẫn bị đau bụng khi ăn, bác sĩ có thể đề nghị sử dụng dung dịch dinh dưỡng tĩnh mạch để giúp bạn có được chế độ dinh dưỡng tốt;

- Thuốc Giảm Đau: Viêm tụy có thể gây ra cơn đau dữ dội, Bác sĩ sẽ cung cấp cho bạn các loại thuốc giúp kiểm soát cơn đau;

- Thuốc truyền tĩnh mạch (IV): Viêm tụy nặng có thể làm bạn bị tràn dịch ổ bụng và mất nước do nôn mửa nhiều. Vì vậy, bạn sẽ được truyền nhiều dung dịch điện giải thông qua tĩnh mạch ở cánh tay trong thời gian nằm viện.

- Khi bệnh viêm tụy đã được kiểm soát, bác sĩ có thể điều trị các nguyên nhân cơ bản của bệnh viêm tụy. Phương pháp điều trị sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra bệnh viêm tụy, có thể bao gồm:

+ Can thiệp lấy sỏi đường mật;

+ Phẫu thuật túi mật;

+ Phẫu thuật tụy;

+ Điều trị bệnh nghiện rượu.

Viêm tụy mạn tính có thể cần các biện pháp bổ sung, tùy thuộc vào tình hình của bạn.

- Phương pháp điều trị khác cho viêm tụy mạn tính có thể bao gồm:

+ Kiểm soát cơn đau;

+ Phẫu thuật;

+ Bổ sung các enzyme để cải thiện tiêu hóa;

+ Những thay đổi trong chế độ ăn uống.

+ Chế độ sinh hoạt phù hợp

CÁCH PHÒNG NGỪA BỆNH VIÊM TỤY CẤP HIỆU QUẢ

Bạn có thể kiểm soát bệnh này nếu áp dụng các biện pháp sau:

- Ngừng uống rượu: Nếu bạn không thể ngừng uống rượu, hãy hỏi bác sĩ để được giúp đỡ. Bác sĩ có thể giới thiệu các biện pháp giúp bạn ngừng uống rượu;

- Bỏ thuốc lá: Nếu bạn có thói quen hút thuốc thì hãy bỏ. Nếu bạn không thể bỏ thuốc, hãy hỏi bác sĩ để được giúp đỡ. Bác sĩ có thể giúp bạn ngừng hút thuốc;

- Chọn một chế độ ăn uống ít chất béo: Bạn hãy chọn một chế độ ăn uống hạn chế chất béo và ăn nhiều các loại trái cây tươi và rau quả, ngũ cốc nguyên hạt và protein không mỡ;

- Uống nhiều nước: Viêm tụy có thể gây mất nước, bạn hãy uống nước đều đặn. Bạn có thể mang một chai nước bên mình khi đi đâu đó.

Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phương pháp hỗ trợ điều trị tốt nhất.

Viêm tụy cấp thường xảy ra trong bệnh cảnh sau một bữa ăn thịnh soạn hoặc uống nhiều rượu. Người bệnh sẽ có cảm giác đau bụng rất dữ dội và ói liên tục. Ngoài ra, một số nguyên nhân khác cũng gây viêm tụy như sỏi tụy, tăng triglyceride máu, tăng canxi máu.

Viêm tụy mạn ngược lại diễn ra trong âm thầm, người bệnh chỉ thỉnh thoảng thấy đầy bụng, khó tiêu. Nếu hiện tượng viêm diễn ra lâu dài, tụy bị phá hủy dần dần và chức năng nội tiết cũng như ngoại tiết bị suy yếu. Để ngừa viêm tụy, bạn nên bỏ rượu, ăn chế độ ăn ít béo, giàu chất xơ và điều trị rối loạn mỡ máu. Nếu bạn có thắc mắc gì về bệnh, hãy liên hệ thêm với bác sĩ để có thêm những tư vấn cần thiết.

Nguyễn Ngọc