Bệnh Tai Biến Mạch Máu Não Và dấu hiệu Nhận Biết

Đột quỵ não còn gọi tai biến mạch máu não, là tình trạng máu cung cấp cho một phần não bị gián đoạn hoặc giảm nặng khiến vùng não đó bị thiếu oxy và dinh dưỡng. Chỉ trong vòng vài phút thiếu máu, thiếu oxy, tế bào não sẽ chết. Vùng tế bào não bị tổn thương nặng hoặc lan rộng có thể dẫn đến tử vong hoặc để lại di chứng nặng nề về rối loạn vận động, nhận thức, ngôn ngữ, thị giác... Bệnh đột quỵ não gồm hai dạng là nhồi máu não và xuất huyết não.

Bệnh Tai Biến Mạch Máu Não Và dấu hiệu Nhận Biết

ĐỘT QUỴ NGUY HIỂM NHƯ THẾ NÀO ?

Đột quỵ làm cho phần não bị thiếu oxy, tế bào não bị chết chỉ sau vài phút. Sau khi đột quỵ xảy ra, mỗi phút trôi qua sẽ có gần 2 triệu tế bào não bị chết và làm người bệnh già hơn khoảng 3 tuần tuổi. Chính vì vậy, “thời gian chính là Não”. Người bệnh cần được điều trị càng sớm càng tốt và biện pháp điều trị duy nhất đó chính là “Tái tưới máu cho não” càng nhanh càng tốt.

"Cứ mỗi 15 phút điều trị sớm sẽ giúp bệnh nhân đột quỵ giảm 4% nguy cơ tử vong, đồng nghĩa tăng 4% cơ hội sống sót", theo Tiến sĩ Thắng chia sẻ.

Tại Việt Nam, đột quỵ không những là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu mà còn gây tàn phế cho người bệnh, là gánh nặng về kinh tế cho gia đình và xã hội. Theo số liệu của Hội Đột quỵ Thế giới, cứ 6 người sẽ có 1 người bị đột quỵ. Ở Việt Nam, mỗi năm có 200.000 người bị đột quỵ, tỷ lệ tử vong do đột quỵ ở nam giới là 18% và ở nữ giới là 23%.

NGUYÊN NHÂN GÂY ĐỘT QUỴ NÃO

Có nhiều nguyên nhân gây đột quỵ não nhưng đột quỵ thường gặp ở những người bị đái tháo đường (nguy cơ gấp 4 lần so với người bình thường), tăng huyết áp (nguy cơ gấp 3 lần so với người bình thường), bệnh tim mạch (gấp 6 lần), rối loạn mỡ máu, những người béo phì, ít vận động, hút nhiều thuốc lá.

Bất kỳ nguyên nhân nào có thể gây ra tai biến nói chung đều có thể dẫn đến tai biến mạch máu não nặng, nhưng các điều kiện chính và các yếu tố rủi ro có xu hướng xảy ra nhiều hơn đó là:

+ Xơ vữa động mạch với sự tích tụ các mảng bám trong lòng mạch

+ Máu dễ vón cục xảy ra do yếu tố di truyền

+ Huyết áp cao, gây tổn thương động mạch

+ Bệnh tim mạch, chẳng hạn như rối loạn nhịp tim, có thể tăng khả năng hình thành cục máu đông

+ Bệnh tiểu đường với quá nhiều glucose trong máu có thể dẫn đến xuất hiện cục máu đông

+ Chế độ ăn uống không lành mạnh, chẳng hạn như ăn quá nhiều muối (có thể dẫn đến huyết áp cao) hoặc nhiều chất béo có hại (có thể dẫn đến xơ vữa động mạch)

+ Ít vận động và không tập thể dục có thể gây béo phì và dẫn đến bệnh tiểu đường, huyết áp cao và xơ vữa động mạch

+ Hút thuốc lá có thể dẫn tới tai biến mạch máu não vì có thể làm hỏng các mạch máu

Mặc dù đột quỵ não thường xảy ra ở những người cao tuổi, nhưng ngày nay có khoảng 25% ca đột quỵ lại xảy ra ở những người trẻ tuổi. Đột quỵ ở người trẻ đang có chiều hướng gia tăng đáng báo động: Tăng gần 50% trong vòng 12 năm qua. Đặc biệt đối với những người lạm dụng bia, rượu, thuốc lá, sử dụng các chất kích thích, tình trạng “béo phì văn phòng”...

DI CHỨNG CỦA ĐỘT QUỴ NÃO

Một số di chứng về thể chất có thể xảy ra bao gồm:

• Liệt cơ như liệt mặt, liệt nửa người, liệt tay chân
• Mất khả năng phối hợp vận động
  
• Yếu cơ, run tay chân
• Khó nói, khó nuốt, mất tiếng
• Mất thăng bằng, chóng mặt
• Mất trí nhớ
• Không kiểm soát được cảm xúc
• Trầm cảm, thay đổi hành vi
• Đau đầu
• Tiểu tiện không tự chủ
• Giảm thị lực như nhìn mờ, mù lòa
• Viêm phổi, loét, hoại tử do nằm liệt giường lâu ngày

Do không kiểm soát được những hậu quả trên nên những người sống sót sau tai biến nặng sẽ gặp khó khăn khi thực hiện các công việc hàng ngày và cảm thấy căng thẳng, áp lực và dễ thay đổi về mặt tính cách, cảm xúc.

DẤU HIỆU ĐỘT QUỴ NÃO

Đột quỵ não có thể gây ra nhiều triệu chứng như: Nhức đầu, rối loạn ý thức...nhưng chúng ta chỉ cần nhớ ít nhất 1 trong 3 nhóm dấu hiệu sau, xuất hiện đột ngột thì nguy cơ bị đột quỵ từ 90 - 95%, đó là dấu hiệu F.A.S.T

Liệt mặt (Face): Miệng bị lệch sang một bên, nếp nhăn mũi - má mờ

Yếu, liệt tay (Arm) hoặc chân: Không thể cầm, nắm, đi lại

Rối loạn ngôn ngữ (Speech): Đột ngột rối loạn lời nói, không nói được hoặc lời nói không rõ ... như bình thường trước đó.

Thời điểm phát bệnh (Time): Khi gặp những triệu chứng trên, cần gọi cấp cứu ngay. Người bệnh cần ghi nhớ thời điểm phát bệnh để thông báo với nhân viên y tế.

CÁC DẤU HIỆU NHẬN BIẾT NGUY CƠ TAI BIẾN MẠCH MÁU NÃO

Đại đa số xảy ra đột ngột với các cơn đau đầu dữ dội, sốt, nôn, rối loạn ý thức, rối loạn hô hấp, trụy mạch, liệt nửa người, xuất huyết gây thay đổi về nhãn cầu, khiến mắt lệch lạc không đúng vị trí, phản xạ đồng tử đối với ánh sáng bình thường. Tai biến mạch máu não có thể biến chứng nặng dẫn đến tăng glucose máu, tăng huyết áp, tắc động mạch phổi, thay đổi tái phân cực, ngừng tim.

Trường hợp nhồi máu não, cảm giác nhức đầu, rối loạn ý thức sẽ không có hoặc rất hiếm trường hợp thấy đau ở những ngày đầu. Nếu có thì bắt đầu từ ngày thứ hai trở đi. Nôn nhanh, từng nấc nhưng đỡ cũng nhanh . Toàn thân không thấy tình trạng sốt. Nguyên nhân dẫn đến bệnh có thể là xơ vữa động mạch, bệnh liên quan đến tim,...

Trường hợp xuất huyết não, nhức đầu rối loạn ý thức xảy ra ngay từ đầu, nặng lên những giờ đầu. Nôn nhanh, liên tục xảy ra trong 12h đầu. Triệu chứng sốt xuất hiện sốt ở giai đoạn toàn phát. Nguyên nhân dẫn đến có thể là do tăng huyết áp, dị dạng mạch não là phần nhiều.

Trường hợp u não, áp xe não, khởi đầu từ từ, triệu chứng tăng áp lực nội sọ.

Tụ máu dưới màng cứng mạn, trường hợp chấn thương nhẹ trước đó vài tuần, vài tháng thì rất khó phân biệt. Khởi phát bệnh, thường bắt đầu từ từ, hay nhức đầu vào buổi sáng, mệt mỏi, tinh thần uể oải, gõ xương sọ thì đau phần tụ máu.

Động kinh cục bộ, vì động kinh cũng xảy ra đột ngột, lặp lại. Một cơn động kinh cũng có thể là tiền đề cho tai biến mạch máu não.

PHƯƠNG PHÁP PHÒNG TRÁNH TAI BIẾN MẠCH MÁU NÃO

Có nhiều phương pháp để phòng tránh tai biến mạch máu não. Sau đây chúng tôi xin đưa ra một số phương pháp chính như sau:

Tránh các yếu tố nguy cơ bằng thói quen sống tích cực như: không lạm dụng bia rượu. Không hút thuốc lá hoặc sử dụng các chất kích thích. Tránh tình trạng béo phì bằng cách tập thể dục hàng ngày. Tránh tình trạng căng thẳng thần kinh quá mức và kéo dài. Chế độ ăn nên có nhiều rau, hoa quả. Hạn chế ăn quá mặn, quá nhiều mỡ động vật.

Kiểm soát và điều trị tốt các bệnh: đái tháo đường, tăng huyết áp, rối loạn mỡ, bệnh lý tim mạch...bằng cách đo huyết áp hằng ngày, kiểm soát tốt đường máu, lượng mỡ trong máu..

Nguyễn Ngọc